Η επισκληρίδιος και η ραχιαία αναισθησία έχουν ιστορία που ξεκινά από το 1885 και την πρώτη καταγεγραμμένη ένεση κοκαΐνης στη σπονδυλική στήλη. Για να τις εξηγήσουμε, ας δούμε πρώτα κάποια πολύ απλά ανατομικά δεδομένα.
Η συνέχεια του εγκεφάλου μέσα στη σπονδυλική στήλη είναι ο νωτιαίος μυελός. Σε όλο του το μήκος κολυμπάει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ). Στο επίπεδο της οσφύος (μέσης) καταλήγει σαν συστάδα νεύρων (ιππουρίδα). Περικλείεται μαζί με το ΕΝΥ και προστατεύεται από ένα σύστημα μεμβρανών (μηνίγγων), κολλημένων μεταξύ τους. Η υπαρραχνοειδής μήνιγγα είναι από μέσα και η πιο παχιά σκληρή μήνιγγα από έξω.
Με την επισκληρίδιο αναισθησία εγχύουμε αναισθητικά (κυρίως τοπικά αναισθητικά σαν αυτό που χρησιμοποιεί ο οδοντίατρος) στον χώρο έξω από τη σκληρή μήνιγγα (επισκληρίδιο χώρο), ενώ με τη ραχιαία αναισθησία τα ίδια περίπου φάρμακα αλλά σε πολύ μικρότερες δόσεις και με πολύ πιο λεπτή βελόνα, ενίονται μέσα από τις μήνιγγες (υπαρραχνοειδής χώρος), στο ΕΝΥ, συνεπώς με ανεμπόδιστη επίδραση στο νωτιαίο μυελό.
Ο νωτιαίος μυελός μαζί με τον εγκέφαλο αποτελούν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), γι’ αυτό η επισκληρίδιος και η ραχιαία αναισθησία ονομάζονται κεντρικοί νευρικοί αποκλεισμοί. Από τη σπονδυλική στήλη εξέρχονται τα περιφερικά νεύρα (Περιφερικό Νευρικό Σύστημα), με τα οποία το ΚΝΣ συνδέεται, αισθάνεται και ελέγχει το σώμα. Αυτά αποτελούν στόχο των περιφερικών νευρικών αποκλεισμών.
Η επισκληρίδιος και η ραχιαία (επίσης ενδορραχιαία ή πιο σωστά υπαρραχνοειδής) αναισθησία έχουν σαν στόχο την προσωρινή αδρανοποίηση του κατώτερου τμήματος του νωτιαίου μυελού και των νευρικών ριζών που εκφύονται από αυτό. Έτσι προκαλείται η μερική ή ολική απώλεια αισθητικότητας και κινητικότητας του αντίστοιχου τμήματος του σώματος, αυτό που συχνά αναφέρουμε ως αναισθησία από τη μέση και κάτω. Οι περισσότερες επεμβάσεις από τον ομφαλό και κάτω μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο με κεντρικούς νευρικούς αποκλεισμούς. Κάποιες φορές οι κεντρικοί αποκλεισμοί συνδυάζονται μεταξύ τους ή με καταστολή ή γενική αναισθησία, ενώ σε πολύ ειδικές περιπτώσεις εφαρμόζονται για αναισθησία σε επεμβάσεις του κορμού πάνω από τον ομφαλό.
Σε επόμενο κείμενο θα δούμε τις βασικές διαφορές μεταξύ επισκληρίδιας και ραχιαίας αναισθησίας.
